امت اسلام دردوران بعثت نبوی .احکام شرعی ومسایل دینی راازپیامبراکرم ۱ فرامی گرفتند، چراکه ایشان منبع پاسخگویی به سوالات ومرجع اختلافات آراء و دیدگاها بودند. بعد از رحلت پیامبراکرم۱ اصحاب باوفای ایشان پرچم دین و دعوت را بلند کردند و بر اساس دو مصدرتشریع یعنی قرآن وسنت به تعلیم امور دین به مردم و استنباط احکام پرداختند . در این دوران به مرور باگسترش فتوحات اسلامی و کثرت وقایع وحوادث. آنان جهت استنباط احکام شرعی .علاوه بر استفاده از کتاب و سنت مجبورشدند تا بر اساس فهم و درک خویش از نصوص شرعی .به اجتهاد وافتاء روی آورند و بعد از صحابه رضوان الله علیهم تابعین وتبع تابعین ظهور کردند که خود را وقف دین و تبیین احکام شرعی نمایند و ایشان با استمداد ازقرآن وسنت و اقوال وآراء صحابهرضوان الله علیهم . قواعد و اصولی را وضع نمودند و در ردیف مقننین قانون مبتنی بر قرآن و سنت امام ابوحنیفه رحمه الله قرارداشت مذهب وی بعنوان مذهب ابوحنیفة النعمان شهرت پیدا کرد، مذهب حنفی یکی از مشهورترین مذاهب بشمارمی آید که بامقایسه به سایر مذاهب بیشترین گسترش را درمیا ن ملت ها داشته است منشاء شکل گیری این مذهب رامیتوان کوفه و بغدادعنوان کرد. بنابراین کوفه زادگاه امام ابوحنیفه رحمه الله ازمهم ترین شهرهای جهان اسلام در قرن های نخستین هجری به شمار می رفت حضرت عمررضی الله عنه کوفه راسیدالامصار و جمجمة العرب وحضرت علی رضی الله عنه این شهر را کنزالایمان و قبة الاسلام می نامید، به هر حال بعد از بنای شهر کوفه درسال ۱۷هجری قمری حضرت عمررضی الله عنه عبدالله ابن مسعود رضی الله عنه را برای آموزش قرآن وسنت و حل مشکلات فقهی مردمان آن دیار به آنجا فرستادند، جایگاه و مقام علمی عبدالله ابن مسعودرضی الله عنه درمیان صحابهرضوانالله علیهم زبان زد خاص وعام بود.حتی حضرت عمررضی الله عنه ازعلم وی بی نیاز نبود حضرت علی رضی الله عنه بامشاهده وضعیت علمی کوفه از نظر فقاهت و تعلیم قرآن .درباره ابن مسعود رضی الله عنه می فرماید رحم الله ابن ام عبد قد ملا هذه القریة علما درارتباط بامنزلت علمی ابن مسعود ازرسول الله صلی الله علیه وسلم روایات متعدد نقل شده است ازجمله من اراد ان یقرءالقرآن غضا کما انزل فالیقراه علی قراءة ابن مسعود .وانی رضیت لامتی ما رضی لها ابن ام عبد…الخ
در آن عصرکوفه شهری بوده ازلحاظ تعلیم قرآن و فقه به درجه شهرت داشته که بسیاری از اصحاب کرامرضوانالله علیهم برای یادگیری فقه و احکام به کوفه هجرت نمودند که تعداد شان به ۱۵۰۰صد میرسید پس با این لحاظ میتوان گفت خلاصه علوم ومعارف صحابهرضوانالله علیهم در کوفه جمع شده بودند کوفه جای علم و معرفت کوفه جای استنباط و استخراج مسایل کوفه مرکزمجالس بزرگان اسلام کوفه پایگاه که علم احادیث از انجا در سایر مناطق اسلامی انتشارپیداکرد، خلاصه ازجمله اشخاصی که ازمنزلت وجایگاه برتر به لحاظ فهم ودرک فتانت در آنجا داشت، حضرت امام ابوحنیفه رحمه الله بود که شب و روز خویش را برای استنباط احکام شرعی از دو اصل تشریعی یعنی قرآن وسنت استفاده مینمود، روش و ویژگیهای فقه حنفی همانطورکه ذکر گردید امام ابوحنیفه رحمه الله در نظرات فقهی خود پیرو همان مدرسه ای بود که حضرت عبدالله ابن مسعودرضی الله عنه درکوفه پی ریزی کرده بود و شاگردانشان این مدرسه را راسخ و محکم ترساختند، شاگردان حشرت عبدالله ابن مسعودرضی الله عنه مانند خود او هر جا نصی از کتاب و یا روایت صحیحی ازرسول خدا صلی الله علیه وسلم به رای و نظر خود اجتهادمی کردند وا ین روش ادامه یافت تا اینکه امام ابوحنیفه وشاگردانشانL قواعد این روش رامنضبط ساختند. امام ابوحنیفه رحمه الله در ارتباط با این قضیه چنین گفته است من به کتاب خدا عمل میکنم .اگرامری را در کتاب ندیدم به سنت رسول خداصلی الله علیه وسلم مراجعه میکنم و اگر در سنت نیافتم به سخن صحابه به هریکی ازایشان خواستم عمل می کنم و کلام دیگران را بر سخنان ایشان هرگز ترجیح نمی دهم
مقام ابوحنیفه رحمه الله درعلم حدیث بدون تردید امت اسلامی اتفاق نظردارند که امام ابوحنیفه رحمه الله از ائمه مجتهدینی است که با آگاهی کامل ازکتاب وسنت رسول الله صلی الله علیه وسلم به استنباط مسایل احکام پرداخته ومذهبش را بر اساس کتاب و سنت بنیان نهاده است .
زیرا یکی ازشرایط اجتهاد آن است که مجتهد براحادیث احکام احاطه کامل داشته باشد، در صورتی که احادیث احکام به چندین هزاربرآورد می شود چگونه ممکن است که امام ابوحنیفه رحمه الله بدون آگاهی از مجموعه احادیث احکام به استنباط مسایل واجتهاد روی آورد و چگونه مذهب وی به عنوان بزرگ ترین و گسترده ترین مذاهب جهان اسلام مورد قبول محدثان وفقها قرارگیرد و بیش از چهارده قرن سواد اعظم امت اسلامی ازآن اتباع نمایند؟ امام ابوحنیفه از حافظان بزرگ حدیث و اعیان آن فن به شمارمی آید و اگر او به حدیث اعتنا نمی کرد استنباط فقهی بر او فراهم نمی شد و اینکه امام ذهبی نام او را درکتاب طبقات الحفاظ نقل نکرده به واقعیت عمل کرده است یحی بن معین می فرماید .کان ابوحنیفة ثقة فی الحدیث “ابوغسان چنین می نگارد سمعت من اسراییل بن یونس یقول “کان نعم الرجل نعمان .ماکان احفظه لکل حدیث فیه فقه “امام ابویوسف رحمه اللهمیفرماید “کنت ربما ملت الی الحدیث .وکان هو ابصر باالحدیث منی” وعلامه احمدبن حجرهیثمی مکی میفرماید ” در حذر باشید ازآن که امام ابوحنیفه به غیر ازعلم فقه درسایرعلوم آگاهی کامل نداشته است وی ازین نسبت مبرا است، الله متعال وی را درعلوم شرعی اعم ازتفسیر.حدیث و سایر علوم بسان دریای بی کران عطا فرموده است و قول برخی از دشمنان او بر خلاف واقعیت واز روی حسد میباشد و نداشتن آگاهی از شخصیت و مذهب امام ابوحنیفه سبب شد تا برخی نسبت به او ومذهبش بدبین شوند و ایشان را شریعت ساز و ناآگاه از کتاب و سنت بدانند درحالی که امام ابوحنیفه رحمه اللهدر مورد اصول مذهب خویش می فرماید ” آخذ بکتاب الله .فان لم اجد فبسنة رسول الله صلی الله علیه وسلم فان لم اجد فی کتاب الله وسنت رسول الله صلی الله علیه وسلم اخذت بقول اصحابه .آخذ بقول من شِئت منهم فلما انتهی الامرالی التابعین فقوم اجتهدوا فاجتهد کما اجتهدوا:
منبع: توحید آنلاین
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر