حج تمتع بر چه کسی واجب است؟

سؤال: برای فرض شدن حج تمتع چه شرایطی لازم است و حج تمتع بر چه کسانی فرض است؟ جواب: حج تمتع بر کسانی که توانایی و استطاعت دارند واجب و فرض است. استطاعت در باب حج عبارت است از : علاوه بر سلامت جسمی، مازاد بر مخارج افراد تحت تکفل، مقداری مال داشته باشد که در رفت و برگشت او را کفایت کند. امنیت راه نیز جزو شرایط وجوب حج (استطاعت) داخل است. دلیل شرط بودن سلامتی برای فرضیت حج، حدیث ابن عباس است که نقل می‏فرماید: «أن امرأة من خثعم قالت: یا رسول الله، إن أبی أدرکته فریضة الله فی الحج شیخا کبیرا، لایستطیع أن یستوی علی الراحلة، فأحج عنه؟ قال : حجی عنه» (زنی از قبیله خثعم گفت: ای رسول خدا! حج بر پدرم واجب شده است اما او مردی مسن (پیر) است و نمی‌تواند بر شتر بنشیند، آیا به جای او حج کنم؟ پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : به جای او حج کن». [متفق علیه] دلیل اینکه حج‌کننده باید به این اندازه مال داشته باشد که از نیاز او و افراد تحت تکفلش اضافی باشد، این فرموده پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم است: «کفی بالمرء إثما أن یضیع من یقوت» (برای گناهکار شدن شخصی همین کافی است که حق افراد تحت تکفل خود را ضایع کند.) [الإرواء 989] امنیت راه نیز به این دلیل شرط است که ادای حج بدون امنیت موجب ضرر می‌شود، و شریعت از ضرر در هر صورت نهی کرده است. خلاصه اینکه زمانی حج بر فرد مسلمان بالغ واجب است که: 1- توانایی جسمی داشته باشد. 2- توانایی مالی جهت رفت و برگشت را داشته باشد، به گونه‏ای که در مدت زمانی که در حج است نفقه زن و فرزندانش نیز تامین باشند. 3- راه امن باشد، یعنی امنیت جانی برای زائرین حج برقرار باشد. اما حج عمره مستحب است و واجب نیست. البته شخص می‏تواند قبل از انجام حج تمتع به عمره برود: از عکرمه بن خالد روایت است: «أنه سأل ابن عمر رضی الله عنه عن العمرة قبل الحج، فقال: لابأس، قال عکرمة: قال ابن عمر: اعتمر النبی صلی الله علیه وسلم قبل أن یحج» (از ابن عمر رضی الله عنهما درباره عمره قبل از حج سؤال کرد، ابن عمر فرمود: اشکالی ندارد، عکرمه می‏گوید: ابن عمر گفت: پیامبر صلی الله علیه وسلم قبل از آنکه حج را به جای بیاورد، عمره کرد.) [بخاری] اما همان طور که ذکر شد اگر شخصی توانایی مالی داشته باشد، حج تمتع بر او واجب می‏شود و بعد از انجام حج تمتع می‏تواند عمره کند، اما باید توجه داشت که اگر شخصی به جای حج تمتع به عمره نماید، هرگز جای حج تمتع او را نخواهد گرفت و فرض حج تمتع از ذمه‏اش ساقط نمی‏شود، زیرا به جا آوردن حج تمتع برای کسی که دارای شرایط می‏باشد، فرض است،اما عمره یک عمل مستحب است. منبع : سنی آنلاین